NGHỆ THUẬT SẮP ĐẶT LÀ GÌ? NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA CỦA NGHỆ THUẬT SẮP ĐẶT

Bạn đã bao giờ bước vào một căn phòng ngập tràn ánh sáng, nơi hàng trăm sợi dây neon đan xen, tạo nên một mê cung huyền ảo, khiến bạn lạc lối giữa những luồng sáng rực rỡ? Hay bạn có từng đứng trước một tác phẩm khổng lồ được tạo nên từ hàng nghìn chiếc túi nilon, gợi lên những suy tư về môi trường và sự lãng phí của con người? Đó chính là sức mạnh của nghệ thuật sắp đặt - một hình thức nghệ thuật đương đại đầy mê hoặc, đưa người xem vào những hành trình khám phá đầy bất ngờ và thú vị. Vậy, nghệ thuật sắp đặt là gì? Hãy cùng chúng tôi bước vào thế giới đầy màu sắc và cảm xúc này.

1. Nghệ thuật sắp đặt là gì?

Nghệ thuật sắp đặt là gì? Nghệ thuật sắp đặt là một hình thức nghệ thuật thị giác, nơi không gian ba chiều không chỉ là nơi chứa đựng, mà còn là chất liệu để nghệ sĩ "vẽ" nên những trải nghiệm độc đáo cho người xem. Nó vượt ra khỏi khuôn khổ của những bức tranh treo tường hay những bức tượng đứng yên, mang đến một không gian sống động, nơi người xem được mời gọi bước vào, tương tác và trở thành một phần của tác phẩm.

Nghệ thuật sắp đặt không chỉ là nơi chứa đựng mà còn là chất liệu để kể chuyện (Nguồn: Artificial Paintings)

1.1 Lịch sử hình thành và phát triển

Nghệ thuật sắp đặt bén rễ từ những phong trào nghệ thuật tiên phong đầu thế kỷ 20, như Dadaism và Surrealism, những trào lưu dám thách thức những quan niệm truyền thống và mở ra con đường cho sự sáng tạo không giới hạn.

• Dadaism: Marcel Duchamp, với tác phẩm "Fountain" (1917) - một chiếc bồn tiểu sứ được ký tên và trưng bày, đã tạo nên một cú sốc cho giới nghệ thuật, đặt ra câu hỏi về ý nghĩa và giá trị của nghệ thuật.

• Surrealism: Kurt Schwitters người tiên phong của nghệ thuật Merz, đã sử dụng những vật liệu bỏ đi, những mảnh vỡ của cuộc sống hàng ngày để tạo nên những tác phẩm sắp đặt đầy tính thẩm mỹ và ý nghĩa.
• Happenings: Allan Kaprow những "Happenings" - những sự kiện nghệ thuật ngẫu hứng, đầy tính tương tác, đã xóa nhòa ranh giới giữa nghệ thuật và cuộc sống, đưa nghệ thuật đến gần hơn với công chúng.

Nghệ thuật sắp đặt thực sự nở rộ và phát triển mạnh mẽ từ những năm 1960 và 1970, trở thành một trong những hình thức nghệ thuật đương đại quan trọng nhất.

1.2 Đặc điểm của nghệ thuật sắp đặt

Nghệ thuật sắp đặt mang trong mình những nét độc đáo, khác biệt so với các hình thức nghệ thuật truyền thống. Hãy cùng khám phá những đặc điểm nổi bật này:

• Tính site-specific: Mỗi tác phẩm nghệ thuật sắp đặt thường được thiết kế dành riêng cho một không gian cụ thể, tận dụng tối đa những đặc điểm kiến trúc, ánh sáng và bối cảnh xung quanh để tạo nên một trải nghiệm độc đáo.
• Tính tương tác: Khán giả không chỉ đơn thuần là người quan sát, mà được khuyến khích tham gia, tương tác với tác phẩm, thậm chí thay đổi hình dạng, cấu trúc của tác phẩm.
• Sử dụng đa dạng chất liệu: Nghệ thuật sắp đặt không giới hạn về chất liệu. Từ những vật liệu truyền thống như gỗ, đá, sơn, đến những vật liệu "tìm thấy" (found objects) như rác thải, đồ cũ, hay công nghệ hiện đại như ánh sáng, âm thanh, video... đều được sử dụng để tạo nên những tác phẩm độc đáo.
• Tính tạm thời: Nhiều tác phẩm nghệ thuật sắp đặt chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định, rồi bị dỡ bỏ hoặc biến đổi theo thời gian. Tính tạm thời này tạo nên sự độc đáo và quý giá cho mỗi tác phẩm, đồng thời cũng là một lời nhắc nhở về sự mong manh và phù du của cuộc sống.

Xem thêm: Tầm quan trọng của bố cục trong thiết kế cảnh quan

2. Sự biến đổi nhận thức của con người qua nghệ thuật sắp đặt

Nghệ thuật sắp đặt không chỉ đơn thuần là thưởng thức cái đẹp, mà còn là một cuộc dạo chơi của những giác quan, một hành trình khám phá bản thân và thế giới xung quanh. Chẳng hạn như là:

2.1 Tác động lên các giác quan

Nghệ thuật sắp đặt là bản giao hưởng của giác quan, là nơi thị giác, thính giác, xúc giác, khứu giác và vị giác cùng hòa điệu, tạo nên một trải nghiệm nghệ thuật toàn diện. Màu sắc rực rỡ, ánh sáng huyền ảo, âm thanh du dương, hương thơm tinh tế, và thậm chí cả những vị lạ lẫm... tất cả cùng góp phần đánh thức các giác quan, đưa người xem vào một cuộc hành trình khám phá đầy mới mẻ.

 

Nghệ thuật này chính là bản giao hưởng giao nhau giữa nhiều giác quan (Nguồn: Bridgewater Studio)

2.2 Thay đổi nhận thức về không gian

Không gian trong nghệ thuật sắp đặt không chỉ là nơi chứa đựng, mà còn là một chất liệu sống động, có khả năng biến đổi và tương tác. Các nghệ sĩ sắp đặt, như những kiến trúc sư của cảm xúc, sử dụng ánh sáng, màu sắc, vật liệu và âm thanh để "chơi đùa" với không gian, tạo nên những ảo giác thị giác, những chiều không gian mới lạ, khiến người xem lạc lối trong thế giới của những giấc mơ.

2.3 Khơi gợi cảm xúc và suy tư

Nghệ thuật sắp đặt là tấm gương phản chiếu nội tâm, là nơi những cảm xúc sâu kín được khơi gợi và những suy tư được đánh thức. Một tác phẩm sắp đặt có thể khiến bạn ngỡ ngàng trước vẻ đẹp kỳ vĩ, rồi lại chìm vào trầm tư trước những thông điệp về cuộc sống, con người và xã hội. Nó có thể là một bản tình ca về niềm vui, nỗi buồn, sự cô đơn, hay những khát khao thầm kín...

 

Nghệ thuật này còn là tấm gương phản chiếu nội tâm nơi khơi gợi cảm xúc (Nguồn: Art Makes People)

2.4 Thách thức những quan niệm truyền thống về nghệ thuật

Nghệ thuật sắp đặt là "cuộc cách mạng" trong thế giới nghệ thuật, phá vỡ mọi rào cản và định kiến. Nó xóa nhòa ranh giới giữa nghệ thuật và cuộc sống, giữa tác phẩm và người xem. Nghệ thuật không còn chỉ là những bức tranh treo trên tường hay những bức tượng đứng trên bệ, mà len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống, trở nên gần gũi, chân thực và có sức lay động mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Xem thêm:  Tiêu chuẩn trong thiết kế cảnh quan và xu hướng phát triển thời hiện đại 

3. Ví dụ về các tác phẩm nghệ thuật sắp đặt

Để hiểu rõ hơn về sức mạnh biến hóa của nghệ thuật sắp đặt, hãy cùng AGS LandScape chiêm ngưỡng và phân tích một số tác phẩm tiêu biểu:

3.1 Gaia Mother Tree (Ernesto Neto)

Bước vào không gian triển lãm, bạn sẽ bắt gặp một cấu trúc khổng lồ, tựa như một sinh vật hữu cơ đang vươn mình trong không gian. Đó chính là Gái MotherTree, tác phẩm của nghệ sĩ người Brazil Ernesto Neto. Được tạo nên từ những sợi vải mỏng nhẹ, đan xen và buông rủ từ trần nhà xuống sàn, Gái MotherTree mang đến cảm giác về một khu rừng huyền bí, nơi con người có thể hòa mình vào thiên nhiên, tìm về sự bình yên trong tâm hồn.

Khám phá tác phẩm Gaia Mother Tree (Ernesto Neto) (Nguồn: Public Delivery)

Bạn có thể đi vào bên trong tác phẩm, chạm vào những sợi vải mềm mại, cảm nhận sự chuyển động của không khí và ánh sáng, lắng nghe những âm thanh nhẹ nhàng phát ra từ bên trong. Gaia MotherTree không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một không gian thiền định, nơi con người kết nối với thiên nhiên và với chính bản thân mình.

3.2 Troll Hunt (Thomas Dambo)

Bạn có muốn tham gia vào một cuộc phiêu lưu kỳ thú, truy tìm những chú quỷ gỗ khổng lồ ẩn mình trong rừng sâu? Troll Hunt, tác phẩm của nghệ sĩ người Đan Mạch Thomas Dambo, sẽ đưa bạn vào một hành trình khám phá đầy bất ngờ và thú vị. Những chú quỷ gỗ với hình dáng ngộ nghĩnh, được làm từ những vật liệu tái chế, ẩn mình trong những góc khuất của khu rừng, chờ đợi người xem khám phá. Troll Hunt không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một trò chơi tương tác, khuyến khích người xem vận động, khám phá và kết nối với thiên nhiên.

3.3 Skyscraper (StudioKCA)

Một "tòa nhà chọc trời" cao 10 mét, được tạo nên từ hơn 5.000 chiếc túi nilon đã qua sử dụng, đứng sừng sững giữa quảng trường, thu hút mọi ánh nhìn. Skyscraper, tác phẩm của Studio KCA, là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về vấn nạn ô nhiễm môi trường do rác thải nhựa. Tác phẩm không chỉ gây ấn tượng bởi kích thước khổng lồ mà còn bởi thông điệp ý nghĩa mà nó mang lại. Skyscraper nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm bảo vệ môi trường, giảm thiểu sử dụng túi nilon và tái chế rác thải nhựa.

 

Khám phá về tác phẩm Skyscraper (Studio KCA) (Nguồn: Idesign)

3.4 Narcissus Garden (Yayoi Kusama)

Bước vào căn phòng, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi hàng ngàn quả cầu kim loại lấp lánh, phản chiếu hình ảnh của bạn và không gian xung quanh. Narcissus Garden, tác phẩm của Yayoi Kusama, là một "khu vườn tự luyến" đầy mê hoặc, nơi bạn có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của chính mình và đồng thời suy ngẫm về bản ngã, về sự phù phiếm và ảo tưởng trong xã hội hiện đại. Narcissus Garden là một tác phẩm đầy tính biểu tượng, mang đến những trải nghiệm thị giác độc đáo và khơi gợi nhiều suy tư về bản chất con người.

3.5 Forest of Numbers (Emmanuelle Moureaux)

Lạc bước vào "khu rừng số" của Emmanuelle Moureaux, bạn sẽ bị choáng ngợp bởi một không gian rực rỡ sắc màu, với 60.000 con số được treo lơ lửng, tạo nên một mê cung đầy bí ẩn. Mỗi con số mang một màu sắc khác nhau, tượng trưng cho sự đa dạng và phong phú của cuộc sống. Forest of Numbers không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt mà còn là một trò chơi tương tác, nơi người xem có thể khám phá, tìm kiếm và sắp xếp những con số theo ý thích, tạo nên những ý nghĩa riêng cho bản thân.

Khám phá về tác phẩm Forest of Numbers (Emmanuelle Moureaux) (Nguồn: Ignant )

Xem thêm:  Xu hướng thiết kế bất động sản trong thời đại mới

Kết luận

Nghệ thuật sắp đặt là một hành trình khám phá không gian cảm xúc và tư duy, nơi người xem được tự do tương tác, trải nghiệm và suy ngẫm. Trong thế giới nghệ thuật đương đại, nghệ thuật sắp đặt tiếp tục khẳng định sức sống mãnh liệt của mình, thách thức những quan niệm truyền thống và mở ra những chân trời mới cho sáng tạo nghệ thuật. Nó sẽ tiếp tục là một hành trình khám phá không gian cảm xúc và tư duy, là nơi con người được tự do tương tác, trải nghiệm và suy ngẫm về thế giới xung quanh và chính bản thân mình.

Thông tin liên hệ

Điện Thoại: (024) 6296.8888

Hotline: (+84) 988118811

Website: agslandscape.vn

Email: project@ags.vn

Địa chỉ: VP Phía Bắc: Tầng 5, số 14 phố Trần Hưng Đạo, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội